Etxezar Garro, Eustakio
Urnietan jaioa 1908/12/07an jaioa. Lasarte-Orian bizi zen. Jornalaria zen eta ehungintzan zebilen lanean. Ezkongabea. Ezkertiarra, UGTn eta JSU-n militatzen zuen. Gaztetatik Errepublikaren alde oso inplikatua. 1934ko iraultzan parte hartu zuen bere familiako kide asko bezala. Atxilotua izan zen eta espetxe-zigorra jaso zuen. Baldintzapean aske zegoela, erbestera jo zuen Estatu frantsesera eta 1936ko amnistiaren ostean itzuli zen herrira. Hain zuzen, urte hartan, Urnietako Fronte Popularreko alkategai izendatu zuten.
Gerra hasi zelarik, 1936/08/25tik aurrera, Usurbilgo Gerra komisaldegiko milizietako buruzagi nabarmenetako bat izan zen. Lotura handia izan zuen Usurbilekin. Izan ere, Kalezarreko Kaskoenea usurbildar ezkertiarren zentroa ez ezik, lasartearrena ere zelako.
Usurbil kolpistek okupatu ostean, MAOC-1 Larrañaga batailoiko 1. Konpainiako 1. Sekzioko teniente zegoen. 1936ko abenduko bigarren hamabostalditik aurrera MAOC-2 batailoiko 1. Konpainiako Infanteriako teniente gradua eskuratu zuen. 1937ko martxoaren 2. hamabostaldian oraindik ere batailoi horretan zebilen borrokan. 28[0-1]26 Euzko Gudarosteko txapa zenbakia zuen.
1937ko udan Santandergo Gerra Komisaldegi Orokorrean kapitain gisa aritu zen eta horren ostean, desagertutzat eman zuten. Egiaz, Santanderren atxilotua izan zen itsasontziz Estatu frantsesera ihes egiten saiatzen ari zela. 1938ko azaroan Ondarretako gartzelara lekualdatu zuten, besteak beste, Orduña, Murgia eta Gastizkotan egon ostean. Urtebete geroago, 30 urteko espetxe-zigorra jaso zuen matxinada aktiboki lagundu izanagatik. 1939ko preso zegoela, hainbatetan ospitalera eraman behar izan zuten eta honelako batean, birika edema baten erruz, 1942ko martxoaren 1ean zendu zen 33 urterekin.
Bere familiako kide asko oso konprometituak zeuden Errepublikaren alde eta haren defentsan aritu ziren gogor borrokan. Errepresio itzela jasan zuen Oriako ezkertiar familietako bat izan zen: exilioa, espetxea, heriotza… Bere aita, Fernando Etxezar Bartzelonako Mollet del Valls-en hil zen errefuxiatuek pairatu behar izan zituzten bizi-baldintza gogorrengatik. Ama Joakina, berriz, Frantzian exilioan hil zen 1949an. Federiko anaia 1936ko abuztuan hil zen borrokan. Bernardino beste anaia ere Asturias aldeko frontean desagertu zen. Lorenzo eta Agustin anaiak lehen lerroan ibili ziren borrokan, zaurituak izan ziren, eta hamaika gorabehera ostean, Frantziara exiliatu ziren, Candy, Pilar eta Karmen hiru arrebak bezalaxe.
Iturria:
Archivo Intermedio Militar del Noroeste, Urgentziazko sumarisimoa 14363/37
Centro Documental de la Memoria Historica SM 1397 F50
Centro Documental de la Memoria Historica PS SANTANDER M 1 F1
Argazkia eta zenbait informazio: ‘Lasarte-Oria 1933-48. Testigantzak’ + ‘Urnieta 1936-1945’ II liburukia- 159 orria
