‘Gerrako umeak’. Deitura honekin ezagunak dira gerratik ihes eta haien biziak babesteko beste herrialdetara eraman zituzten milaka ume.
Gehienak Bizkaitik atera ziren Frantziara, Belgikara, Suitzara, Erresuma Batura eta Sobietar Batasunera, batez ere 1937ko udaberritik aurrera. Bakan batzuk aste gutxiren buruan bueltatu ziren. Beste batzuk, ordea, gerra amaitutakoan itzuli ziren eta beste asko makina bat urteren ondoren. Baziren sekula beren herrietara bueltatu ez zirenak ere.
‘Gerrako umeak’ deituriko horiez gain, badira ere euren gurasoekin ihesi joandako haurrak. Horiek, noski, gogoan ere hartu nahi izan ditugu.
Honenbestez, gerrako umeen artean bi usurbildarren arrastoa aurkitu dugu. Baita Usurbilen bizitako donostiar baten informazioa berreskuratu ere.