Mujika Amigorena, Francisco

*1884/06/04an jaio zen Usurbilen, eta Kalezarreko ‘Zapatarienea’ etxean bizi zen. Hortik  askok ‘Zapatero’ ezizenez deitzen zioten. 1908/01/11n ezkondua eta zazpi seme-alaben aita zen. 1925ean Usurbilgo zinegotzia (alkateorde) izendatu zuten. 1934/09/30tik 1936/02/22ra arte ere zinegotzi ezkertiarra izan zen. IR alderdiko kidea zen. 

Gerra hasi zenean, Usurbilgo milizietan bulego lanean aritu zen 1936/08/25etik aurrera. Ordena Publikoaren delegatua ere izan zen. Faxistak Usurbil hartzeko atarian zeudela, alde egin zuen familia osoarekin.

Francisco 1936/12/08an alistatu zen Euzko Gudarostera -Iparraldeko ejerzitoa- eta Xixongo (Asturias) borroketan desagertu zen 1937/10/21ean. Ondoren, Bilboko ‘Escolapios’ kartzelan agertu zen. Handik Ondarretakora lekualdatu zuten 1940/03/26an. Epaitu eta 12 urteko kartzela-zigorra ezarri zioten, baina gerora bira jaitsi zioten. 1941/02/03an askatu zuten. 1942/02/24an 250 pezetako isuna jarri zioten erantzule politiko izateagatik eta ‘Tribunal Nacional de Responsabilidades Politicas’ (TNRP) izenekoek epaitu zuen 1956an. Indultatua irten zen.

Bera espetxeratu zutenean, Manuela Irastorza Kamino emaztea eta  seme-alaba gazteenekin Bartzelonan zegoen errefuxiatuta. Santos semea ere espetxeratua izan zen eta beste seme batzuk -Felix, Juan- ere miliziano ziren eta errepublikaren alde borrokatu zuten.  

(Paulina Aizpurua beren auzoaren testigantza lantze-fasean)